ترانه ی درد بر زخمی کهن

زمانی که یادنامه ی گلشیری را جمع اوری می کردم ، عارف رمضانی عزیر شعری برایم فرستاد که اقتباسی از داستان گلشیری بود . نه این ترانه و نه هیچ کدام از مطالب یادنامه آن طور که درخورشان بود دیده نشدند که روزها ، روزهای التهاب و تپش انتخابات بود . می خواستم بعد از آن تکلمه یا حاشیه ای بر مطالب منتشره در آن شماره بنویسم که روزهای پس از آن با حوادث غریبش و ماجراهای دردناکش نه دل و دماغی برای من گذاشت بر نوشتن و نه  کسی را سر مطالعه ی  نقد و ادبیات باقی مانده بود در این وانفسا . در این میان اما حیف و دریغم آمد از این ترانه که مناسب این روزها و حال و هوای ماست ، بگذرم . روزهایی که می توان رو در روی چماق به دستان ایستاد و گفت : هی ! دست نگه دارید ! او فقط یک پرنده است؛یک پرنده بود!
...وتازه ترین شعر رویایی شاعر را در سوگ ندا صالحی در این جا بخوانید .
                                        پرنده ، فقط یک پرنده بود ^*
                                                                                                          عارف رمضانی

                        روزي بود روزگاري
                                          شهري بود از قراري
                                                             تو دنياي گل و گشاد

                                                                                  مي گفتنش علي آباد

                                            زمستون و بهار داشت
                                            درختاي چنار داشت
                                            تابستونا خيار داشت

                                            پاییزا هم انار داشت

                        يه صبحي مردم شهر
                                         شدن با همٌه چي قهر
                                                                   با آواز پرنده ها
                                                                   با عر عر چرنده ها
                                                                   با برگ هاي رنگ و وارنگ
                                                                   با خورشيد طلايي رنگ
                                                                               خسته بودن از همشون
                                                                                                       قشنگ نبودن براشون
                      جمع كردن از هر كناره
                                           ديگ و لگن و آهن پاره
                                                                ريختن تو يك كوره ي داغ

                                                                                          ازش ساختن يه دونه تاق

                     گذاشتنش جا آسمون
                                             شد سقفشون از اون زمون
                                                                      يه دونه حباب زدن روش

                                                                                            برق قوي دادن توش

                                                   گذاشتنش جا آفتاب

                                                   شب نداشتن با حباب

                         با اره و بيل و كلنگ
                                           انگار كه مي رن واسه جنگ
                                                                       سروها رو با تيشه زدن
                                                                        گل ها رو از ريشه زدن
                                                                         پرنده ها رو كيش دادن

                                                                        گلدونا رو آتيش دادن

                    خاك ها رو ريختن تو گوني

                                            سبزه نموند تو ايووني

                                        شهر شده بود شهر ِ نمونه

                                       مشكلي نبود، حتي يه دونه

                 نه ميو ميو نه واق واقي

                                        نه بع بعي و نه ديگه ماغي

                صبح ِ سياه، كله ي سحر
                                      قوقولي قوقو نبود تو شهر
                                                               مردم خوب و سر براه
                                                                                     هشت ميزدن از خونه به راه
                                                                                     با اتوبوسا، يابا سواري

                                                                                    هر كي مي رفت، سر ِيه كاري

                 مشغول بودن تا پنج عصر
                                   حقوق داشتن، بي كمو كسر
                                                     يه چيزي مي خوردن ناهارا
                                                                           تو كافه ها، يا توي بارها
                                                                                                پلاس بودن تو سينماها

                                                                                                تو ميدون ها جلو آبنماها

                به بلبل ها زل مي زدن
                                   كه از حلب ساخته بودن
                                                        از سنگاي سياه و سخت
                                                                         ساخته بودن چند تا درخت
                                                                                                برگ هاي سرد وفلزي

                                                                                                با پرنده هاي كاغذي

                                         مثل شكر بود كام ِ شهر
                                         تلخ شد اما، عين زهر
                                                         يه روزي دست ِ بر قضا

                                                                                   مامورا ديدن تو فضا

                                              قناري اي زرد و قشنگ

                                            با بال هاي خوش آب و رنگ

                    آواز مي خونه راس راسي
                                             نذاشته هوش و حواسي
                                                                           بزرگترا حيرون شدن

                                                                                                بچه ها هم خندون شدن

                                      پاسبونا با چوب و سپر
                                      تو ميدون بزرگ شهر
                                      هي داد زدن خبر! خبر!

                                      آآآآي خطر! خطر! خطر!

                    دنبال اون يكي يه دونه
                                         روون شدن خونه به خونه
                                                                       به پنجره به در زدن

                                                                                      به هر سوراخي سر زدن

                                       پشتِ كتابا، رو تاقچه ها
                                       لاي لباسا، تو بقچه ها
                                       اما نبود ازش اثري

                                       از اون بلاي پر زري

                   پيش مي اومد كه كارگرا
                                             يا شوفرا و رفتگرا
                                                             زل مي زدن به گوشه اي

                                                                                    جمع مي شدن تو کوچه اي

                                        خيره نگاش مي كردن

                                        گوش به صداش مي كردن

                مي رسيدن از راه پاسبونا
                                         پشت سرشون آتشنشونا
                                                                   محكم مي بستن درا رو

                                                                                          سمپاشي مي كردن فضا رو

                                                     اما پرنده ي زرنگ

                                                غيب مي شد مثل فشنگ

                   بعد ِ كمي ، يواش يواش
                                         باز همون كاسه بودو آش
                                                                  آواز مي خوند يه جاي ديگه

                                                                                        واسه بچه ها و اوناي ديگه

                                             حرف و حديث ِ همه كس

                                               قناري بودو ديگه بس

             يه روزي دست آخر
                                  آدم بزرگاي شهر
                                                    پشت يه ميز نشستن
                                                                              درا رو از تو بستن
                                                                                                  با اون همه دادو بيداد

                                                                                                  عقلشون بهش قد نمي داد

              روزنا مه هاي رنگارنگ
                                 با عكساي خيلي قشنگ
                                                                     نوشتن كه پرنده

                                                                      واي كه شده برنده!

             اين بار رييساي شهر
                                         زدن به سيم آخر
                                                             قناري رو بهونه كردن

                                                                                       مامورا رو روونه كردن

                                           مردومو از شهر و خونه

                                           بيرون كردن ، دونه دونه

                   همه مي كردن، داد و بيداد
                                                    اما كسي جواب،مگه مي داد!

                                                                                        مرد و زن و پير وجوون

                                            همه شدن از شهر بيرون
                                            مامورا درها رو بستن

                                            پشت سمپاشا نشستن

                تو دستاشون،تلمبه بود
                                          تانكراشون ، قلمبه بود
                                                                  سمپاشي شد، همه جاي شهر

                                                                                                     از نوك پاش، تا فرق سر!

              ميدونا نقاشي شدن
                                     خيابونا آبپاشي شدن
                                                                   كوچه ها آب جارو شدن

                                                                                               آشغالا هم پارو شدن

                                                  از هرج و مرج اثري نبود

                                                 از قناري هم، خبري نبود

                  شهر شده بود باز نمونه
                                              تك شده بود تو اون زمونه
                                                                         درها شدن دونه دونه باز

                                                                                              فرشاي ِ قرمز هم ، دراز

                                  ما مورا واستاده بودن
                                                             دم درا آماده بودن
                                                                         به مردم بگن،خوش آمديد!
                                                                        خوش آمديد ! خوش آمديد!

                                                                                                             خوش آ...

                                  امٌا...

                                   هيچكس نبودش پشت در
                                                            از مرد و زن نبود خبر
                                                                                پير و جوون ،مردم شهر

                                                                                                   با همديگه رفتن سفر

                                دلخسته از علي آباد
                                                        به سوي دنياي ِ آزاد
                                                                                                             خرداد 88

---

*با نگاهی به داستان "پرنده ،فقط یک پرنده بود " از هوشنگ گلشیری